Het mooiste rekenboek dat ik ken is Foutloos leren rekenen in groep 7 en 8 van Liesbeth van der Plas. Het is verschenen bij De Sommenfabriek, een website annex uitgeverij die Liesbeth zelf heeft ontwikkeld. Dit weekend nam ik het hele boek door en ik moet zeggen: dit was een verblijdende ervaring. Het rekensysteem zit zo vernuftig in elkaar. En dit boek is behalve een goed leerboek ook een soort tour langs zijn wonderen.
Foutloos rekenen in groep 7 en 8 presenteert in 90 hoofdstukken de complete rekenstof voor de basisschool. Als je vanaf begin groep 7 elke week een hoofdstuk doorwerkt heb je aan het einde van groep 8 een hoog niveau van rekengeleerdheid bereikt. Je kunt alle getallen optellen en aftrekken. Je kunt alle getallen met elkaar vermenigvuldigen en op elkaar delen. Je snapt wat een gebroken getal is en wat je ermee kunt. Je kunt een breuk omzetten in en decimaal getal en in een percentage. Je beheerst het metrieke stelsel. Je weet wat een kwadraat is en een wortel. Je begint steeds beter te snappen hoe al deze bewerkingen en benaderingen van getallen met elkaar samenhangen. En zo word je vrijer en vrijer in je omgang met getallen. Aan het slot van het boek staat ook nog eens een doorstroomtoets. Als je dit in je hoofd hebt kun je elke som in elke rekentoets maken.
Maar geeft Liesbeth van der Plas dan ook les? Ja, dat doet ze. Bovenaan elk hoofdstuk in het boek staat een QR-code, die toegang geeft tot de bijbehorende instructievideo. De bewerking wordt stap voor stap uitgelegd en voorgedaan. En voor wie niet genoeg heeft aan de oefenstof in het boek zelf zijn er gratis extra oefenbladen op de website.
Natuurlijk is dit boek niet de enige verkorte weg naar een complete beheersing van de rekenstof. Het Basisboek rekenen van Jan van de Craats en Rob Bos en het Grote Rekenboek van uitgeverij Scala waren er al lang, maar die boeken geven geen les. De snel opkomende onderneming Foutloos Rekenen van het Nederlands Mathematisch Instituut (NMI) doet dat wel en dat is ook een verrijking van ons rekenlandschap.
Dus waarom noem ik het boek van Liesbeth van der Plas dan het mooiste dat ik ken? Dat zit hem zeker niet alleen in het prijsverschil, hoewel dat wel een interessante zaak is. Bij het NMI ben je voor een cursus van twaalf weken, inclusief lesmateriaal, €1790.- kwijt. De Sommenfabriek van Liesbeth van der Plas rekent voor het leerwerkboek €34,95 en met het Antwoordenboek erbij betaal je €47,95,- Dat zijn bedragen van een geheel andere orde. Reken maar na: die twee prijzen verhouden zich als 1 staat tot 37.
Maar het mooie van Foutloos Rekenen voor groep 7 en 8 schuilt toch vooral in andere dingen. Ik moet daarbij denken aan de titel van een boek van Marjolein Kool: Rekenen is leuker als je denkt. Een goede taalgrap en een waar woord. Denkend rekenen is leuk mits je genoeg gereedschap hebt. Dan is het een soort spel, een puzzel. Je kunt je kennis en begrip erin kwijt. Maar heb je dat gereedschap niet, dan is de lol ver te zoeken. Dan wordt het rekenen tobben.
Het rekensysteem zit kunstig in elkaar en Liesbeth laat dat ook kunstig zien. Ze leert je het systeem bespelen. Zo krijgt de rekenkennis samenhang. Ze weeft zich tot kleed in je geheugen. Wat je geleerd hebt komt telkens even terug, in prettig gevarieerde vorm. Dat maakt de verbindingen sterk. Niet enkel maak je sommen, je leert ook doorkijkjes benutten. Bijvoorbeeld: hoe kun je snel zien of een getal deelbaar is door 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, en 10? Dat leer je in hoofdstuk 12: Deelbaarheid en priemgetallen. Verderop in het boek kun je die kennis bijvoorbeeld gebruiken bij het onderzoek van jaartallen. Dit jaar, 2025, is geen schrikkeljaar, dat hebben we inmiddels gemerkt. Is 2026 dat wel? Nee, want het is weliswaar even, maar niet deelbaar door 4. Maar 2028 is dat wel.
De oefeningen die gegeven worden zijn goed uitgedacht en nooit saai. Nu kijk ik bijvoorbeeld naar les 46, over het kgv, het kleinste gemene veelvoud. De illustratie op de linker pagina geeft uitleg aan de hand van een voorbeeld: 1/12 + 1/18 = 3/36 + 2/36 = 5/36. Het gelijknamig maken van breuken heb je al in eerdere lessen geleerd. Nu leer je dat 36 het kleinste gemene veelvoud van de twee getallen in de noemer heet. Je leert ook hoe je zo’n kgv kunt ontdekken. Er volgen een paar eenvoudige opgaven waarmee je deze werkwijze onder de knie kunt krijgen. Heb je meer oefening nodig, raadpleeg de website. De overige oefenstof van dit hoofdstuk gaat over eerder geleerde onderwerpen: de graden van een cirkel, het tekenen van breuken op een getallenlijn, het tekenen van breuken met het pizzamodel. Er is geen kans om je te gaan vervelen.
Over cirkels gesproken: In een van de eerste lessen toont het boek je hoe je met een punaise, een touwtje en een potlood een perfecte cirkel kunt trekken.
Wie raad ik dit boek aan? In de eerste plaats natuurlijk onderwijzers, en scholen. Een leerkracht kan het in de groepen 7 en 8 prima naast de methode gebruiken. Elke week een uur les uit dit aantrekkelijke boek is een aantrekkelijk idee. Je geeft je leerlingen een stevige basis voor de overgang naar het voortgezet onderwijs. De wiskunde wordt er ook begrijpelijker door.
Voor ouders is dit boek ook een goede aanschaf. Niet alleen kun je er je zoon of dochter mee helpen, je kunt er zelf ook plezier van hebben.
Je kunt het boek bestellen via via je eigen boekwinkel, via bol.com, maar ook rechtstreeks via de website van de Sommenfabriek: foutlooslerenrekeneningroep7en8.nl
Marisca Milikowski
